Çiçek Türleri 13

İNCİ ÇİÇEĞİ
(Diğer adları: Mayıs çanı, Müge)
Zambakgiller familyasındandır. Anayurdu kesin olarak bilinmemekte, ama Kuzey Yarımküre’nin ıhman iklim kuşağında sıkça yetiştiği görülmektedir. 2530 cm. kadar boylanabilen sürüngen rizomlu (kök gövdeli), yalnızca üç türü bulunan çok yıllık otsu bitkidir. 15 cm’ye kadar uzayabilen koyu yeşil renkli yaprakları bir sürgünden çiftler halinde çıkar ve geniş yapılı, ucu sivri olur. Yapraklarının arasından çıkan saplarda şubat ayından mayısa kadar açan altı parçalı çiçekleri yeşilimsi beyaz renkli, aşağıya sarkık çan biçimli ve keskin ama hoş kokuludur. Bu çiçekler yalınkat, kimi zaman da katmerli olur. Leylak ya da pembe renkli çiçek açan inciçiçeği örneklerine de rastlanır.

Bahçelerdeki çiçek tarhlarında eğreltiotları ile birlikte yetiştirildiğinde çok güzel duran ve çevresine 60 cm. kadar yayılan inciçiçeği saksılarda da iyi gelişir, çok hoş pencere önü ve balkon bitkisi olur. İnciçiçeğinin çiçeklerinden elde edilen esans, parfüm endüstrisinde kullanılır.

İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ

İnciçiçeği bitkisi gölge ve yarıgölge yerleri, serin ve ılık ortamları, nemli ve bitek toprakları sever. Tohumları olgunlaşınca hemen soğuk yastıklara ekilir ve fideleri elde edilir. işte bu şekilde elde edilen fideler, bahçelerde, yukarıda tanımı verilen nitelikteki yerlere, sonbahar mevsiminde ve aralarında 60′ar cm. aralıklar bırakılarak dikilir. Toprağı sürekli nemli tutulan bitki, rizomundan bölünerek kolayca ve daha etkin, hızlı bir şekilde çoğaltılır.

Dikkat: İnci çiçeğinin tohumları yenirse, mide rahatsızlıklarına neden olabilir.



İBERİDE ÇİÇEĞİ

Turpgiller familyasındandır. Anayurdu İspanya, Portekiz ile Andorra’nın yer aldığı Iber Yarımadası olan Iberis cinsi bitkilerin çokyıllık ve biryıllık birkaç türü vardır. Bunlardan kitabımıza örnek olarak aldığımız ve kısaca Iberide çiçeği diye adlandırdığımız (I.sempervirens) türü, 3040 cm. kadar boylanabilen çokyıllık, dayanıklı, hepyeşil ve çalımsı bitkidir. Porsuk agacınınkilerc benzeyen koyu yeşil renkli, ortası belirgin damarlı, şeridimsi biçimli, ucu sivri yaprakları; ilkbaharın başlarında sürgünlerinin ucunda salkımlar halinde öbek öbek açan beyaz renkli gösterişli çiçekleri vardır. Iberide çiçeği bitkisi kayalık bahçelerde, taşların arasında ve duvar kovuklarında iyi gelişir ve güzel durur.

Çiçekleri uzun süre dayandığından kesme çiçek olarak makbuldür. Bitki biçim verilerek budanabildiği için bordürlerin sınırlarında çok yeğlenerek yetiştirilir.

İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ

Iberide çiçeği bitkisi bol güneşli ortamları ve sıradan bahçe toprağını sever. Ancak, yarıgölge yerlerde de iyi gelişir. Bu bitki için en uygunu, yazlan serin yaşanan iklimdir. Kışın, üzerinde kar varken güneş görürse yapraklan kavrulur. Ama, ilkbaharda böyle kavrulan yaprakları kırkılıp alınırsa bitki kısa sürede yemyeşil olur. Ayrıca bitki çiçek açma dönemi bittiğinde sert budamayla iyice budanırsa gene iyi gelişmeler gösterir. Iberide çiçeği bitkisi şaşırtılmaya gelmez. Bu nedenle tohumları, ilkbaharın başında bitkinin yetiştirileceği yer özenilmeden kazılıp tırmıkla düzeltildikten sonra 1525′er cm. aralıklarla ekilir. Tohumlarının ekiminden 10 hafta sonra bitki çiçek açacak duruma gelir. Eğer ilkbaharın başlarında çiçek açması istenirse, tohumlarının sonbahardaki ilk donlar yaşanmadan toprağa aynı aralıklarla ekilmesi gerekir.



ITIR ŞAHİ ÇİÇEĞİ
(Diğer adı: Kokulu bezelye)
Baklagiller familyasındandır. Anayurdu Güney Avrupa ile özellikle Sicilya adası olan Latyrus cinsi bitkilerin 160 dolayında türü vardır. Bunlardan bazıları ülkemizde de yetişmekte; kitabımıza örnek olarak aldığımız ve Itırşahi çiçeği (L.odorata) diye adlandırdığımız tür, uzun yıllardır süs bitkisi olarak bahçelerimizi süslemektedir. 1,53 m. kadar boylanabilen ve biryıllık dayanıklı tırmanıcı bitki olan ıtırşahi çiçeğinin dikine uzayan sert sürgünlerinin üzerinde karşılıklı dizili, yeşil renkli ikili yapraklan ve bitkinin tutunmasına yarayan sülükleri yer alır. Sürgünlerin ucunda yaz başından sonbahar başlarına kadar 5 cm. kadar genişlikte kızıl, mavi, mor ya da gül renginde ve bezelye bitkisinin çiçeklerine benzeyen

hoş kokulu çiçekleri, aralarında yaprak bulunmadan dört ila yedili çiçek içeren salkımlar halinde açar. Itırşahi çiçeği özellikle bahçelerde arkasındaki çirkinlikleri gizleyici süs bitkisi olarak ekilir. Tarhlarda ya da bordürlerde çok güzel durur. Ayrıca çiçekleri, kesme çiçek olarak pek makbuldür.

İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ

Itırşahi çiçeği bitkisi bol güneşli ama serin ortamları; süzek (suyu iyi akıntılı), organik madde yönünden zengin bitek ve derin toprakları sever. Kökleri ve dolayısıyla toprağı sürekli nemli tutulmalı, yaz mevsiminde sıcak ve kurak günlerde bitkiye bolca su verilmelidir. Ayrıca tırmanıcı bitki olduğundan hereklenmeli yani yanına sülüklcriyle sarılıp tırmanacağı kazık, telörgü vb. gibi destekler dikilmelidir. Bitkinin yetiştirileceği toprağın, sonbahardan derin kazılıp hazırlanması ve iyi yanmış çiftlik gübresiyle gübrelenmesi yararlı olur. Tohumuyla üretilen bitkinin tohumları, son donlardan altı hafta kadar önce kapalı mekanlardaki sıcak yastıklara ekilir. Burada gelişen fideleri havalar ve toprak ısındığında bahçedeki yerlerine şaşırtılarak 15′er cm. aralıklarla dikilir. Yerinde boy atan bitkinin köküne boğaz doldurma işlemi uygulanır, yani toprak biraz kabartılıp bitkinin köküne bastırılır. Bu arada yanına herek denilen destek dikilir. Bitkiye üç haftada bir sülfat ve fosfat içeren kompoze ticari gübre verilmesi ve solan çiçeklerinin tohum içeren bakla oluşturmadan koparılıp atılması da yararlı olur.



ITIR

Sardunyagiller familyasındandır. Anayurdu Güney Afrika olan ve 60 - 90 cm. kadar boylanabilen çokyıllık yarı dayanıklı otsu bitkilerdir. Derin girintili çıkıntılı, kenarları oya gibi süslü, açık yeşil ya da normal yeşil renkli, keskin kokulu yaprakları vardır. Türlerine göre kokuları, hindistancevizi, limon ya da başka meyvelerinkine benzer. Çiçekleri yazdan sonbahara kadar açar ve koyu pembeden beyaza kadar değişen tonlarda olur. Itırlar, yakın akrabaları olan sardunyalar gibi çiçek tarhlarında, kayalık bahçelerde ve bordürlerde olduğu gibi, evlerde balkonlara ve pencere önlerine konan saksılarda da güzel durur.

İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ

Güneşli ama serin ve havadar ortamları seven ıtırlar, yarıgölge yerlere de dayanabilirler. Toprak bakımından hiç de seçici değillerdir. Yarı bitek topraklarda yetiştirildiğinde toprağa biraz kompozit ya da herhangi bir gübre katılırsa gelişimleri hızlanır. Çiçek açtıkları dönemde bolca sulanması gereken ıtırların çiçekli dönemi sona erince verilen suyu azaltılmalıdır. Aksi takdirde, kök çürümeleri başlar. Kış mevsiminde don olayına karşı pek duyarlı olan ıtırların, saksıdaysa, kapalı mekânlara alınmaları gerekir. Itırlar tohumlarıyla çoğaltılabilir. Ama daha hızlı üretimleri, yapraksız gövde çelikleriyle yapılır. Biraz özenle çok iyi gelişen ıtır bitkileri toprak üzerinde iyice yayıldığından, bahçeye en az 40 - 50′şer cm. aralıklarla dikilmelidir.



HÜSNÜ YUSUF
(Diğer adı: Kıllı karanfil)
Karanfilgiller familyasındandır. Anayurdunun Akdeniz Havzası’nda olduğu sanılmakta, yabani örnekleri ülkemizde Trakya bölgesinin kayın ormanlarında görülmektedir. 4060 cm. kadar boylanabilen iki yıllık dayanıklı otsu bitkidir. Ama, çoğu kez hüsnü yusuflara bir yıllık bitki işlemi uygulanmaktadır. Otlara benzeyen yeşil ya da bazen gri yeşil yapraklan; ilkbahar sonunda başlayıp tüm yaz boyunca bol bol açan kırmızı, pembe, beyaz ve sayılan bu renklerin ikisini bir arada çok hoş biçimlerde taşıyan, yalınkat ya da katmerli açan güzel çiçekleri vardır. hüsnü yusuf bitkisi çiçek tarhlarında, bordürlerde ve kayalık bahçelerde yetiştirildiği gibi evlerde pencere önü ve balkonlara konulan

plastik kutu saksılarda da çok güzel durur. Ayrıca, bitkiden kesme çiçek olarak da yararlanılır.

İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ

hüsnü yusuf bitkisi bol güneşli ortamları; organik madde yönünden zengin bitek ve süzek (suyu iyi akıntılı) toprakları sever. Az su ister. Bitki, tohumlarıyla üretilir. Tohumları ilkbaharda havalar ve toprak ısındığında, doğrudan doğruya bahçelerde hazırlanmış yerlerine, 2025′er cm. aralıklarla ekilir. Orada gelişen bitki, yaz ortalarında çiçek açar. Daha erken çiçek açması için tohumları kapalı mekânlarda sıcak yastıklara ilkbaharın başında ekilir. Ayrıca hüsnü yusuf bitkisi, gövde çelikleri ya da yan sürgünlerinin daldırılmasıyla da daha etkin ve hızlı bir şekilde üretilebilir.



HOSTA’LAR
(Diğer adı: Süpürge çiçeği)
Zambakgiller familyasındandır. Anayurdu Çin, Kore ile Japonya olan ve Avusturya İmparatoru’nun doktoru N.T. Hosta’nın adıyla adlandırılan Hoşta cinsi bitkilerin 40 kadar türü bulunmaktadır. Bunlar, 50100 cm. kadar boylanabilen çok yıllık yumrulu, dayanıklı otsu bitkilerdir. 60 cm’ye kadar uzayan mavi yeşil renkli, derin damarlı ve kalın dokulu yaprakları terzi elinden çıkmış gibi güzel görünüşlüdür. Ayrıca beyaz ya da altın rengi alacalı yaprakları olan hostalara da rastlanır. Böyle gösterişli olan yapraklarının arasında uzayan saplarının ucunda, yaz ortasından sonbahara kadar açan lavanta mavisi renkli, sarkık salkımlı çiçekleri de hoştur. Ama, bitkinin görkemli

yapraklarının yanında bu çiçekler daha az dikkati çeker. Hostalar uzun yürüyüş yolları boyunca, tarhlarda grup bitkisi olarak; bordürlerde, kayalık bahçelerde ve veranda önlerinde pek güzel durur. Çok iyi yer örtücüsü olup ağaç altlarında da iyi gelişir.

İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ

Hostalar yarıgölge ortamları, organik madde yönünden zengin bitek ve nemli toprakları sever. Ancak, zayıf topraklara da dayanabilen bitkilerdir. Sıcak ve kurak havalarda sulanmaları ihmal edilmemelidir. Hostalar tohumuyla üretilebilir. Ama, bitkinin yumru köklerinin bölünmesiyle yapılan üretimi daha hızlı ve etkilidir. Böylece bölünen bitki bahçede 5060′ar cm. aralıkla ve özenle hazırlanan yerlerine dikilir. Kimi zaman bitkinin yapraklarına dadanıp onları kemiren sümüklüböceklerle, uygun tarım koruma ilaçları kullanılarak etkin bir mücadele, kesintisiz olarak sürdürülmelidir.

Devamı Var
13.SAYFA

sağol

Görevimiz

saol