Çiçek Türleri 8

Mayasıl Otu

Ballıbabagiller familyasındandır. Anayurdu bilinmeyen ve ılıman bölgeler ile Türkiye’de yetişen Ajuga cinsi bitkilerin birkaç türü bulunmaktadır. Bunlardan süs bitkisi olarak bahçelerde yetiştirilen A.reptans türünü kitabımıza örnek olarak alıyor ve bitkiyi kısaca mayasıl otu diye adlandırıyoruz. En fazla 30 cm. kadar boylanabilen mayasıl otu çok yıllık dayanıklı otsu bitkidir. Koyu yeşil belirgin damarlı ve oval biçimli yaprakları hep yeşil bitkilerinki gibi neredeyse tüm yıl boyunca canlı kalır. Beyaz alacalı, bronz yeşil ya da morumsu yeşil yaprakları olan mayasıl otu çeşitleri de görülür. Bitkinin bu yapraklarının arasında uzayan sürgünlerinin ucunda, ilkbahar sonu ile yaz başları arasında

piramit yapısı benzeri başaklar oluşturarak açan çiçekleri mavi veya mor renkli olur. Pembe ya da beyaz renkte çiçek açan mayasıl otu bitkilerine de rastlanır. mayasıl otu bitkisi çevresindeki alan uygunsa hemen etrafına yayılarak gelişir. Bu nedenle bahçelerde çimen ekilemeyen alanlar için; sözgelişi ağaç, ağaççık, çalı ve diğer süs bitkilerinin altında, toprağın yüzeyini kaplayıp örtmede pek yararlı olur.

İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ

mayasıl otu bitkisi güneşli, yarıgölge ile gölge ortamlarda; organik madde yönünden zengin bitek ve süzek (suyu iyi akıntılı) olmak koşuluyla her toprak tipinde iyi gelişir. Ama, süzek olmayan aşırı nemli topraklarda kökleri kısa zamanda çürüyen bitki ölür. Tohumuyla kolayca üretilen bitki, istenirse yılın her zamanında kökünden bölünerek çok kolayca çoğaltılabilir. Makul düzeyde su ve biraz da gübre isteyen mayasıl otu, üretimi kolay ve bakımı pek zahmetsiz olan süs bitkilerindendir.



MARGİT
(Diğer adı: Alman papatyası)
Bileşikgiller familyasındandır. Bilimsel adındaki Chrysanthemum sözcüğü, Eski Yunanca’da Altın Çiçek anlamına gelen bu bitki cinsinin Kuzey Yarıküre’de yetişen 300′ü aşkın türü vardır. Bunlardan Türkçe’mize Margrit adıyla giren ve anayurdu ispanya’nın Pirene dağları bölgesi olan C. maximum türü, 50100 cm. kadar boylanabilen iki ya da bazen çok yıllık dayanıklı otsu bitkidir. Dikine gelişen gövdesi, uzun şeridimsi yapılı kenarları dişli yeşil yaprakları vardır. Çok yakından tanıdığımız papatyanın pek irisi olan 67 cm. genişliğindeki bileşik çiçeklerinin ortasındaki tüpsü çiçekleri sarı, bunların çevresindeki dilsi çiçekleri beyaz renkli olur.

Mayıs-haziran aylarında tekli ya da bazen ikili açan bu güzel çiçekler, çoğu kez yalınkat ve kimi zaman da katmerlidir. Margritler, çiçek tarhları ve bordürleri oluşturmaya pek uygun çiçeklerdendir. Uzun süre dayanmaları nedeniyle kesme çiçek olarak da sevilerek kullanılan bitkiler arasında sayılırlar.

İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ

Margrit bitkisi bol güneşli ortamları; organik madde yönünden zengin bitek bahçe toprağını sever. Tohumuyla üretimi, kış sonlarında ısıtılmış sera gibi kapalı mekanlardaki sıcak yastıklara tohumlarının ekimiyle yapılır. Burada gelişen fideleri ilkbahar sonunda havalar ve toprak ısındığında bahçedeki yerlerine 30-40′ar cm. aralıklarla şaşırtılır. Bitki, ilkbahar mevsimi başlarında kökten bölünerek veya yan sürgünleri alınıp bahçedeki yerlerine aynı aralıklarla dikilerek de çoğaltılabilir.



MANİSA LALELERİ
(Diğer adları: Anemon, Dağlalesi)
Düğün çiçeğigiller familyasından bitkilerdir. Dünyada 70 kadar türü yetişen Anemone cinsi, çok parçalı yeşil yaprakları ve iri çiçekleri olan çok yıllık dayanıklı, yumrulu otsu bitkilerdir. Bu türlerden önemli olan üçünü kitabımıza örnek olarak alıyoruz: A.blanda’nm anayurdu Akdeniz Havzası’nın doğu kesimidir. Ülkemizde Akdeniz ve güney Ege bölgelerinin kıyı kesimlerinde kırlar da doğal olarak sıkça yetişmektedir. 15 -20 cm. kadar boy atabilen koyu mavi ve menekşe renginden pembe ile beyaz renge kadar değişen 5 cm. kadar genişlikteki çiçeklerini şubat mart aylarında açar. Anayurdu bilinmeyen A.coronaria türü, 10-30 cm. kadar boylanabilir.

İlkbaharda açan çiçekleri parlak kırmızı, pembe, mor ya da beyaz renklerde ve iri olur. Anemone x hybrida ise bir kültür türüdür. 15 cm. kadar boylanır. Çiçek tomurcukları haziranda gümüşi renkte görünür. Temmuz ayında açan çiçekleri 8 cm. genişlikte ve kırmızı renklidir. Bütün bu Manisa lalesi türleri, küçük bahçelerde çiçek tarhları ile bordürlerde, evlerde balkonlara ve pencere önüne konan saksılarda çok güzel durur; makbul kesme çiçeklerden sayılır.

İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ

Manisalaleleri, güneşli ve yarıgölge ortamları; organik madde yönünden zengin bitek bahçe toprağını sever. Üretimleri tohumlarıyla, yumrularıyla ya da bitkinin kökten bölünmesiyle yapılır. Yukarıda sayılan ilk iki türün tohumları sonbahar ortalarında, üçüncü türün tohumlan kış sonu ile ilkbahar başlarında doğrudan doğruya bahçedeki yerlerine 10′ar cm. arayla ekilir. Manisalalelerinin çoğaltılması, yumruları ya da kökü bölünerek ilkbahar mevsiminde gerçekleştirilmektedir.



LOBELYA
(Diğer adı: Kardinal çiçeği)
Lobelyagiller familyasının örnek bitkileridir. Anayurdu olan Güney Afrika’nın Umut Burnu bölgesinden 200 yıl kadar önce Flaman bitkibilimci Mathias L’obel tarafından getirilip çiçekler dünyasına tanıtıldığından adına Lobelya denilmiştir. Lobelyalar, 250 dolayında türü bulunan ve günümüzde dünyanın tüm ılıman yerleri ile Türkiye’de sıkça yetiştirilen kısa boylu (815 cm), sürüngen, dayanıklı, bir yıllık otsu ya da çalımsı bitkilerdir. Bunlardan en çok yetiştirilen L.erinus türünü kitabımızda kısaca Lobelya adıyla anacağız. Bu türün yaprakları yeşil renkli, almaşık dizili, sapsız ve ters yumurta ya da şerit biçimlidir. Üst yarısı yarık borumsu biçimli çiçekleri haziran ayından

sonbaharın sonlarına kadar uzunca bir sürede hiç durmaksızın bol sayıda çiçek açar. Bu çiçekler mavinin değişik tonlarında ve ender olarak pembe, beyaz, mor ya da leylak renginde olurlar. Toprağın yüzeyini kaplamak üzere kullanılan lobelya bitkisi, çiçek tarhları ve bordürler için çok yeğlenen çiçeklerdendir. Ayrıca balkonlar ile pencere önüne konulan plastik kutularda ve sarkan sepet saksılarda da pek güzel durur.

İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ

Lobelya bitkisi genelde bol güneşli ama serin ortamları; organik madde yönünden zengin, yumuşak geçirgen ve nemli toprakları sever. Ancak, eğer yarıgölge yer ayırırsa bitki çok sıcak ortamlarda da şaşırtıcı derecede iyi gelişir. Tohumuyla çoğaltılan lobelyanın toz gibi minik olan tohumları, ilkbaharın başlarında sıcak yastıklara ekilir. 2-3 hafta içinde çimlenen bitki olgunlaşıp fide haline gelince mayıs ayı içinde bahçede asıl yetiştirileceği yere 20′şer cm. aralıklarla şaşırtılır.



LATİN ÇİÇEĞİ
(Diğer adı: Kapuçin)
Latin çiçeğigiller familyasının örnek bitkileridir. Anayurdu Güney Amerika’nın serin And Dağlan bölgesi olan latinçiçeklerinin 40 dolayında türü vardır. Bazıları cüce, kimisi de sarılıcı olan bu otsu bitkilerin boyları, türlere göre 40 cm’den başlayıp metrelerce uzayabilir. Gene türlere göre, latinçiçekleri bir ya da çok yıllık olur. Yuvarlağımsı biçimli, bir merkezden çevreye dağılan biçimde ışınsal damarlı gök yeşili yaprakları, nilüferlerin ufakça yaprağına benzer. Bitkinin ilkbaharda başlayıp yaz boyunca açan hoş kokulu güzel çiçekleri sarı, turuncu, kırmızı, maun ya da krem renkli olur. Bu çiçeklerin üstteki taçyaprağı, nektar arayan sinek kuşlarını andırır.

Bitkinin tohumu minik fasulyelere benzer. Cüce latinçiçeği türleri bahçelerde iyi bordur bitkisi olurken sarılıcı türlerinden çitleri, çirkin görüntüleri ve kayaları kapatmakta yararlanılır. Latinçiçeğinin tere otuna benzeyen ve şifalı etkileri de bulunan hoş tatlı yaprak, sap, çiçek ve tomurcukları, salatalara katılıp yenilir. Körpe çiçek tomurcukları ve yeşil tohumlarından turşusu kurulabilir.

İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ

Üretimi, yetiştirilmesi ve bakımı oldukça kolay olan latinçiçekleri, unutkan ve ihmalci bahçe severlerin bitkisidir. Her tipte ve özellikle zayıf nitelikle toprakta çok iyi gelişir. Serin ortamları sever. Az su ve pek az gübre ister. Gübresi ve sulanması artırılırsa, bitki çiçek açmayı unutur, yaprak vermeye koyulup yaprak güzeli olur. Latinçiçeği tohumları ilkbaharda ısınmış toprağa ekilir ve kısa sürede çimlenir. Tohumlan ekilmeden bir gece önce suya yatırılırsa çimlenmeleri daha da hızlanır.



LALE’LER

Zambakgiller familyasındandır. Anayurdu ülkemiz ile Küçükasya olan lalelerin 4.000 dolayında türü olduğu ileri sürülmekte, günümüzde bunlardan yalnızca 100 ile 150 kadar türü yetiştirilmektedir. Osmanlı imparatorluğu tarihinde bir döneme adını veren lalelerin bilimsel adındaki Tulipa sözcüğünün, dilimizdeki tülbent ya da türban kelimelerinden türetildiği sanılmaktadır. 1500′lerden sonra ülkemizden Hollanda’ya götürülen lale soğanlarıyla bitki orada üretilmiş, ıslah edilmiş, birçok melezi elde edilmiş ve sonra tüm dünyaya yayılmıştır. Doğal türdeki laleler 35 cm. kadar boylanabilir kültür türlerinde bitkinin yüksekliği 80 cm’ye kadar çıkar.

Lalenin köküne yakın düzeyden uzayan yaprakları şeridimsi biçimli, yeşil renkli ve dar ya da geniş yapılı olur. Lalenin ilkbaharda sağlam bir sapın ucunda açan yalınkat veya katmerli çiçekleri doğal türlerde sarı, kırmızı ya da gül rengi iken kültür türlerinde düz veya alacalı olmak üzere birçok renkte, hatta siyaha yakın lacivert renkli lale çiçekleri bile elde edilmiştir. Laleler ilkbaharda açan gösterişli çiçekleriyle çiçek tarhlarını ve bahçelerin bordürlerini süslediği gibi, evlerde balkonlarda saksı veya plastik kutular içinde de çok iyi biçimde yetiştirilir, kesme çiçek olarak da kullanılır.

İSTEKLERİ VE ÜRETİMİ

Serin ortamları seven, sıcak ortamlarda çabuk bozulan ve yeterli besin bulunması koşuluyla her tipteki toprakta yetiştirilebilen lale, kanaatkar bir bitkidir. Makul düzeyde sulanır; ancak, çiçek açtığı dönemde düzenli olarak sulanması gerekir. Üretimi soğanlarıyla yapılır. Ama, bu soğanların belli bir soğuklanma dönemini geçirmiş (yani sekiz-on hafta süreyle soğuk bir yerde bekletilmiş) olmaları gerekir. Bu nedenle lale soğanları rasgele bir sokak satıcısından alınmamalıdır. Ayrıca lale soğanlarının, birkaç yılda bir ıslah kuruluşundan alınarak yenilenmeleri de gerekmektedir. Lale soğanları, bahçelerimizde kış sonlarına doğru üstü yukarı gelecek şekilde, aralarında 10-15′er cm. bırakılarak doğrudan doğruya yetiştirileceği yere ekilir. Dikim derinliği nemli toprakta 5-7, kuru ve geçirgen toprakta 10-12 cm. olmalıdır.

Devamı Var
8.SAYFA

sağol

Görevimiz

saol